Tykadłów

TYKADŁÓW

Wieś królewska, zwana dawniej Tykadłowo, należała do dóbr russowskich. W 1213 r. książę Władysław Odonic uposażając klasztor cysterek w Ołoboku nadał mu Tykadłów. Do klasztoru należała zapewne wyłącznie jego część (czego śladem jest istniejący jeszcze w XIX w. Tykadłów Poduchowny) i tylko przez krótki czas. Wieś pozostaje własnością królewską i oddawana jest w dzierżawę różnym rodzinom szlacheckim. Na początku XVI w. Tykadłów był w rękach T. Kobylińskiego, kasztelana rozpierskiego. W 1546 r. wieś liczącą 37 łanów wymienia się jako należącą do starostwa stawiszyńskiego. W 1579 r. dzierżawę tę otrzymał Rafał Leszczyński, starosta radziejowski. Kolejno jako dzierżawcy Tykadłowa występują: Andrzej Pierzchliński razem z wojewodą kaliskim. W początkach XVIII w. wieś objął podstoli kaliski, Zakrzewski. W 1778 r. dobra dzierżawy Russów wraz z Tykadłowem przypadły Ksaweremu Nałęcz-Kęszyckiemu, wojewodzie gnieźnieńskiemu. W Tykadłowie notowany jest wówczas folwark z zabudowaniami gospodarczymi i karczma. Po śmierci wojewody, w 1790 r., dzierżawa przeszła na wdowę po nim, Barbarę z Kwileckich Kęszycką. W XIX w. Tykadłów występuje jako wieś szlachecka i w 1827 r. liczy 36 domów i 286 mieszkańców. W 1880 r. było tam 31 domów i 183 mieszkańców, zaś w folwarku z osadą proboszcza 7 domów i 150 mieszkańców. Zabudowania folwarczne stanowiły trzy budynki drewniane i osiem murowanych. Folwark Tykadłów Poduchowny obejmował jeden dom z 15 mieszkańcami. Tutejszy kościół parafialny p.w. św. Katarzyny wzniesiony został w XIV w. W dokumentach pochodzących z 2 połowy XV w. określany jest jako dawno istniejący, drewniany i z trzema ołtarzami. Na początku XVI w. przy kościele mieścił się dom plebana i szkoła. W 1754 r. budowla kościelna uległa zniszczeniu, wzniesiono więc w 1759 r. nową świątynię także drewnianą, w wielkim ołtarzu której znalazł się obraz Madonny słynący łaskami. Parafia tykadłowska obejmowała wówczas także Russów z kościołem filialnym.

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się w tej miejscowości należą:

Kościół parafialny p.w. św. Katarzyny, zbudowany w latach 1905-1911, neogotycki, murowany, nieotynkowany, jednonawowy, z wielobocznie zamkniętym prezbiterium i wieżą w fasadzie frontowej zwieńczoną hełmem z iglicą. Wyposażenie tej świątyni jest mieszane - reprezentuje elementy neogotyckie, współczesne jej gmachowi, ale współwystępują tam też obiekty barokowe i rokokowe, pochodzące zapewne z poprzedniego kościoła. Spośród nich wymienić należy przede wszystkim trzy ołtarze: trójkondygnacyjny ołtarz główny, ufundowany w 1909 r. przez małżonków J.J.Durajczyków, neogotycki, powstały w warsztacie wielkopolskim (drewno polichromowane i marmur), z umieszczonym w trójdzielnym retabulum, słynącym łaskami, barokowym obrazem (z końca XVII w.) przedstawiającym Madonnę z Dzieciątkiem (w polu środkowym) oraz z figurami śś. biskupów Wojciecha i Stanisława (w polach bocznych), z płaskorzeźbą Ostatniej Wieczerzy (na mensie) i z rzeźbą przedstawiającą św. Kazimierza Królewicza (w zwieńczeniu), rokokowy ołtarz boczny pochodzący z 1760 r. (drewniany, rzeźbiony, polichromowany, architektoniczny), dekorowany motywami rocaille i kogucich grzebieni, z obrazem św. Marcina (barokowy z 2 połowy XVIII w., powstały w warsztacie wielkopolskim) oraz drugi ołtarz boczny z 2 połowy XVII w. (barokowy, drewniany, rzeźbiony, polichromowany, architektoniczny), zwieńczony parą klęczących aniołków, z retabulum ujętym parą kompozytowych kolumn, w którym znajduje się obraz św. Katarzyny (rokokowy, z 3 ćwierci XVIII w.). Na uwagę zasługuje również rokokowa ambona pochodząca z 3 ćwierci XVIII w., (drewniana, rzeźbiona, polichromowana, przyścienna, koszowa, na planie czworobocznym, dekorowana analogicznie do rokokowego ołtarza bocznego), barokowy obraz św. Walentego (z 2 połowy XVII w., umieszczony na zasuwie ołtarza św. Katarzyny) oraz srebrna, rokokowa monstrancja (z 2 połowy XVIII w.) typu promienistego (zdobiona motywami rocaille i kogucich grzebieni oraz ornamentem z winorośli i kłosów), wykonana w gdańskim warsztacie złotniczym Johana Gotfrieda Schlaubitza. Wspomnieć tu także należy o zespole neogotyckich polichromii (z l ćwierci XX w.) umieszczonych na ścianach i sklepieniu, wykonanych temperą, o motywach geometrycznych i stylizowanych roślin. Ściany zdobione są w układzie pasowym, zaś sklepienia pokrywa ciemnobłękitna farba ze złotym ornamentem stylizowanych gwiazd. Na ścianie tęczy znajduje się natomiast scena Ukrzyżowania.

Dzwonnica wkomponowana jest w naroże ogrodzenia kościelnego. Pochodzi z początków XX w., neogotycka, murowana nieotynkowana, z trzema dzwonami.

Plebania zbudowana na początku XX w., klasycystyczna, murowana, otynkowana, parterowa z gankiem zwieńczonym frontonem.

Figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem pochodząca z początku XX w., stiukowa, polichromowana, umieszczona na szczycie ogrodzenia przed frontem kościoła.

Figura Matki Boskiej Niepokalanej postawiona przy drodze z Tykadłowa do Goliszewa w 1913 r., stiukowa, polichromowana, na czworokątnym cokole, z którego frontowej strony znajduje się napis fundacyjno-wotywny: OFIARA MAŁŻONKÓW J.S. KOLAŃSKICH 1913.

Pozostałości dawnej, drewnianej zabudowy wiejskiej w tej miejscowości reprezentują dwa domy - nr 40, zbudowany około 1900 r., szerokofrontowy, oszalowany z dwuspadowym dachem pokrytym dachówką oraz nr 27 wzniesiony na przełomie XIX i XX w., szerokofrontowy ze ścianami o konstrukcji mieszanej, zrębowej i sumikowo-łątkowej z dachem dwuspadowym pokrytym dachówką.

<< powrót