Zabytki i wartości kulturowe

Gmina ma również bogatą przeszłość. Czasy historyczne gminy Żelazków sięgają wczesnego średniowiecza, kiedy to tereny położone na północny - wschód od Kalisza stanowiły zaplecze osłaniające sam Kalisz. W tym czasie ukształtowały się tzw. osady służebne, których ludność świadczyła usługi na rzecz księcia. Jedną z takich osad były wymieniane Złotniki (obecne Złotniki Małe i Złotniki Wielkie). Według tekstów źródłowych z 1388 roku ówczesne Słotniki trudniły się obróbką złota i srebra, a także wyrobem ozdób i innych przedmiotów. Podczas potopu szwedzkiego i toczącej się wojny tereny obecnej gminy zostały zniszczone, dopiero w 2 połowie XVIII wieku nastąpił rozkwit gospodarczy upadłych wsi, a to za sprawą rządów Radolińskich, którzy objęli w posiadanie większość okolicznych miejscowości. Po pierwszej wojnie światowej okolice ziemi kaliskiej weszły w skład województwa łódzkiego, a Żelazków i okoliczne wioski należały do gminy Zborów. Z kolei II wojna światowa przyniosła następne zmiany. Dekret o reformie rolnej doprowadził do rozparcelowania wielkich majątków ziemskich i podziału ziemi między chłopów. Gmina kilkakrotnie zmieniała swoją siedzibę, początkowo mieściła się w Zborowie, później w Tykadłowie,  aż wreszcie przeniosła się do zabytkowego pałacyku Radolińskich w Żelazkowie.

Swoje korzenie w gminie Żelazków ma pisarka Maria Dąbrowska, której poświęcone jest muzeum w Russowie założone w 1971 roku. Muzeum prezentuje stałą ekspozycję ukazującą biografię i twórczość pisarki, historię „Nocy i Dni”, a także życie ziemiańskiego dworku z przełomu XIX i XX wieku. Murowany dwór pochodzi z połowy XIX wieku, albowiem po zniszczeniach z lat II wojny światowej został odbudowany w odmiennym kształcie architektonicznym. Obok dworku mieści się park krajobrazowy, który z innymi obiektami tworzy ekspozycję etnograficzną dawnego, drewnianego budownictwa ludowego Ziemi Kaliskiej. W skład ekspozycji wchodzą: zagroda kaliska trójbudynkowa (chałupa wąskofrontowa z 1870r. stodoła z 2 połowy XIX w. i obora z końca XIXw.), spichlerz tzw. sołek,  chałupa wyrobnika z połowy XIX w. oraz spichlerz dworski zbudowany w 1800r.

Ponadto warto zobaczyć:

Kościół p.w. św. Andrzeja Apostoła w Borkowie Starym pochodzący z 1710 roku. Jest to drewniany kościół w stylu barokowym. Wewnątrz świątyni znajdują się trzy barokowe ołtarze drewniane, rzeźbione polichromowane ze złoceniami z okresu XVIII wieku.

Dwór w Biernatkach pochodzący z XIX wieku pobudowany przez dziedzica Gustawa Heinricha Maetschke. Obok dworu znajduje się park krajobrazowy, uformowany w końcu XIX wieku. Przy wjeździe do parku zachowała się brama z lat 20 XX wieku w formie wysokich słupów zwieńczonych kulami.

Kościół Niepokalanego Poczęcia w Goliszewie – kościół został zbudowany i konsekrowany w 1840 roku na miejscu poprzedniego drewnianego kościółka z 1750 roku. Nowy kościół zaprojektował architekt Franciszek Reinstein. Jest to budynek klasycystyczny, murowany, otynkowany, jednonawowy. Ołtarz główny stanowi wizerunek Matki Boskiej Niepokalanej z połowy XIX wieku. Przed kościołem znajduje się murowana dzwonnica z II połowy XIX w.

Kościół p.w. Marii Magdaleny w Kokaninie - pierwsza wzmianka o istniejącym kościele p.w. św. Marii Magdaleny pochodzi z 1390 r. W końcu XVI w. Kokanin stał się własnością kaliskiego zgromadzenia jezuitów, którzy wybudowali na miejscu starej świątyni drugi, drewniany kościół p.w. św. Marii Magdaleny i Ignacego Loyoli. Konsekracja jego nastąpiła w 1667r. Trzeci z kolei kościół, wzniesiony również przez jezuitów tym razem jako murowany, jest notowany w 1753 r. Dotrwał on do 1881 r., kiedy spłonął, a na jego miejscu w latach 1882 – 1890, wzniesiono nowy kościół, murowany z cegły. Kościół wybudowany w stylu neogotyckim jest jednonawowy z prezbiterium na planie wydłużonego owalu i z kwadratową dwukondygnacyjną wieżą, zwieńczoną hełmem z iglicą. Wewnątrz kościoła znajdują się trzy jednolite, neogotyckie ołtarze z przełomu XIX i XX stulecia.

Zespół dworski w Żelazkowie został wzniesiony w 2 połowie XVII wieku dla ówczesnych właścicieli wsi – Radolińskich. W skład zespołu wchodziły: dwór z dziedzińcem, park krajobrazowy oraz budynki folwarczne. Dwór powstał w 2 połowie XVIII w., w latach 1796-1798 został częściowo przebudowany według projektów opracowanych przez znanego architekta warszawskiego, Fryderyka Alberta Lessela. Całość założenia cechuje się symetryczną organizacją z osią przechodzącą przez park, dwór i bramę wjazdową. Dwór zwrócony na wschód fasadą frontową jest budynkiem parterowym z piętrem w mansardzie. Zbudowano go na planie prostokąta i zaopatrzono w czterokolumnowe ganki umieszczone na osi obu fasad. W latach 1974-1979 przeprowadzono gruntowny jego remont. 

Ponadto na terenie gminy znajdują się dwa miejsca straceń z lat II wojny światowej. Pierwsze zlokalizowane jest w lesie ciągnącym się w stronę Biernatek, miał tam miejsce mord dokonany przez hitlerowców w 1941 roku na 125 Żydach przywiezionych z Kalisza samochodem przystosowanym do trucia spalinami. Drugie miejsce znajduje się przy drodze prowadzącej do Rożdżał. W 1945 roku w skarszewskim lesie zamordowano 60 członków ruchu oporu z Kalisza i Ostrowa Wielkopolskiego